Onderstaand hoofdstuk is afkomstig uit het Jaarverslag 2021.

5 Aardwarmte

5.1 Wijzigingen in aardwarmtevergunningen

Tabel 5.1, 5.2 en 5.3 geven het overzicht van de veranderingen in aardwarmtevergunningen die in 2021 hebben plaatsgevonden. Opsporingsvergunningen die volledig concurrerend zijn met eerdere aanvragen worden niet gepubliceerd in de Staatscourant en komen derhalve ook niet voor in de tabel met aangevraagde vergunningen in Hoofdstuk 8.5.

Tabel 5.1: Wijzigingen in aangevraagde opsporingsvergunningen in 2021.

*¹ 6 opsporingsvergunningen voor aardwarmte zijn in 2021 aangevraagd, maar pas in 2022 gepubliceerd in de Staatscourant. Deze aanvragen worden in de statistieken van 2022 meegenomen.

Tabel 5.2: Wijzigingen in vergunde opsporingsvergunningen voor aardwarmte in 2021.

Tabel 5.3: Wijzigingen in aangevraagde en vergunde winningsvergunningen voor aardwarmte in 2021.

*¹ 2 daarvan zijn eind december 2020 ingediend en zodoende in 2021 gepubliceerd.

Wijzigingen met betrekking tot vergunningen voor opsporing en winning van aardwarmte gedurende 2021 staan vermeld in tabellen in Hoofdstuk 8. Onderstaande grafiek geeft het verloop van de aardwarmte vergunningen weer waarbij voor statusdatum 1 januari 2022 ook het aantal vergunningen met status “in aanvraag” is weergegeven.

Figuur 5.1 Aantal aardwarmtevergunningen die van kracht zijn per jaar. Voor het jaar 2021 zijn ook het aantal aangevraagde vergunningen weergegeven.

5.2 Aardwarmteboringen en productie-installaties per 1 januari 2022

In 2021 zijn 2 aardwarmteboringen beëindigd (Tabel 5.4 en Figuur 5.2). Dit betreft de boringen in de vergunningen Leeuwarden I en Luttelgeest. In 2021 is de uitbreiding van de aardwarmteproductie-installatie Naaldwijk Geothermie operationeel geworden, hierdoor bestaat dit systeem nu uit twee productieputten en twee injectieputten.

Het totaal aan aardwarmteproductiesystemen[3] bedraagt nu 27. Eén daarvan, met de boringen van Mijnwater Energiecentrale Heerlen gerealiseerd in 2006, valt mijnwettelijk gezien deels onder aardwarmte maar is technisch gezien een warmte-koude opslag-installatie (WKO). Deze installatie wordt in het verdere overzicht niet behandeld. De overige 26 aardwarmteproductiesystemen onttrekken warmte uit de diepe ondergrond, of beogen dat te gaan doen, door warm water te produceren en afgekoeld water te injecteren. Van deze 26 aardwarmteproductiesystemen zijn er in 2021 19 operationeel of deels operationeel geweest, in de zin dat er warmteproductie wordt gerapporteerd conform art. 111 & 119 van het Mijnbouwbesluit.

Alle operationele aardwarmteproductiesystemen beschikken over een winningsvergunning aardwarmte (status per 01 januari 2022).

Tabel 5.4 Aardwarmte boringen beëindigd in 2021.

Figuur 5.2 Aantal aardwarmteboringen (exclusief sidetracks) beëindigd per kalenderjaar en het jaarlijks aantal gerealiseerde aardwarmteproductiesystemen vanaf 2007. In 2021 zijn twee boringen voltooid.

De warmte wordt geproduceerd uit laagpakketten van verschillende geologische eenheden op dieptes tussen de 700 en 2800 meter onder N.A.P. (Figuur 5.3 a & b). De diepte van het midden van de producerende zone in de productieput is weergegeven in Figuur 5.3 b. Het merendeel van de aardwarmtesystemen heeft als productief interval de laagpakketten van de Boven-Jura en Onder-Krijt. Dit geldt voor alle installaties gesitueerd in Zuid-Holland, behalve twee, die de aquifers van Trias ouderdom als productief interval hebben. De negen productie-installaties in Noord-Holland, Overijssel en Flevoland hebben als productief interval de laagpakketten van het Rotliegend, de twee installaties uit Noord Limburg de laagpakketten van het Onder-Carboon tot Devoon en in Noord-Brabant is één installatie die de aquifers van de Onder-Noordzee Groep als productief geothermisch reservoir heeft.

De geproduceerde warmte wordt bij alle installaties primair ingezet voor de verwarming van kassen in de glastuinbouw. Twee projecten leveren ook warmte aan de bebouwde omgeving (Figuur 5.3 c). Eén ander nog niet producerend project beoogt warmte te gaan leveren aan een warmtenetwerk in de bebouwde omgeving.

Figuur 5.3 a) Stratigrafie van het productieve interval, b) Diepte mid-reservoir van de gerealiseerde productieputten (sommige aardwarmtesystemen hebben meerdere productieputten) en c) (beoogd) gebruik van de geproduceerde warmte.

5.3 Aardwarmteproductie in 2021

In 2021 waren 19 van de 26 (exclusief Mijnwater Energiecentrale Heerlen) aardwarmteproductiesystemen operationeel (Tabel 5.5). Van de zeven niet-operationele systemen zijn twee installaties tijdelijk ingesloten en zitten drie systemen in de opstartfase. De resterende twee niet-operationele aardwarmteproductiesystemen zijn in de loop van 2018 stil gelegd in lijn met vigerende afspraken en vigerend veiligheidsbeleid.

Eén systeem is in de loop van 2021 stilgelegd. Daarnaast is er één systeem dat in 2021 uitgebreid is met twee operationele putten.

Tabel 5.5 Aardwarmteproductie-installaties.

Figuur 5.4 Maandelijkse productie aardwarmte of geothermische energie in Tera-Joules (TJ) in 2021 en het aantal aardwarmteproductiesystemen dat heeft bijgedragen aan de gerapporteerde productie (exclusief Mijnwater energiecentrale Heerlen).

Figuur 5.4 geeft inzicht in de geaggregeerde productie van geothermische energie per maand in TeraJoule (TJ = x10¹² J). In dezelfde grafiek is ook het aantal productie-installaties af te lezen die bijdragen aan de maandproductie. Niet alle installaties zijn het volledige jaar operationeel. De cumulatieve gerapporteerde jaarproductie bedraagt 6,321 PJ (1 PJ = 10¹⁵ J) (Figuur 5.5).

Figuur 5.5 Jaarproductie aan aardwarmte (PJ/jaar). Tot en met 2013 afkomstig uit: Hernieuwbare energie in Nederland 2013. Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag/Heerlen, 2014. ISBN: 978-90-357-1857-9.

Bij de productie van aardwarmte komen beperkte hoeveelheden koolwaterstoffen mee, in alle gevallen is dit gas (zie Figuur 5.6). Het gas is opgelost in het formatiewater en komt vrij als de druk van het productiewater in de productie-installatie onder het “bubble point” zakt.

Tabel 5.6 geeft een overzicht van de geproduceerde geothermische energie, meegeproduceerd gas en meegeproduceerde olie per jaar sinds 2008. Tot maart 2017 was er één installatie waar olie meegeproduceerd werd.

Figuur 5.6 Hoeveelheden meegeproduceerde koolwaterstoffen in 2021. Gas in 1000 Nm³.         

Tabel 5.6 Overzicht van geproduceerde energie, meegeproduceerd gas en meegeproduceerde olie.

* Getal afkomstig uit: Hernieuwbare energie in Nederland 2013. Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag/Heerlen, 2014. ISBN: 978-90-357-1857-9.

- Niet of niet volledig gerapporteerd.

** Bijstelling t.o.v. Delfstoffen en aardwarmte in Nederland, Jaarverslag 2016.

*** Correctie van de gasbijvangst t.o.v. voorgaande jaarverslagen