Het Groningen veld was het grootste gasveld ter wereld toen het in 1959 ontdekt werd. In 1963 is er begonnen met de winning. De oorspronkelijke winbare gasvoorraad wordt door de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM), een gezamenlijke onderneming van de Shell en Exxon Mobil, geschat op ongeveer 2900 miljard kubieke meter (Nm3) gas. Hiervan is nog ongeveer 470 miljard Nm3 gas als voorraad aanwezig. Het Groninger aardgas bevat een relatief grote hoeveelheid stikstof (14 %) en heeft daarmee een lagere calorische waarde dan de meeste andere velden in Nederland. Gezien het grote volume van het Groningen gasveld is de meeste huishoudelijke apparatuur voor o.a. verwarming en koken in Nederland, Duitsland, België en Noord-Frankrijk sinds de jaren zestig afgestemd op gas met deze lage calorische waarde.
Lithologie en reservoireigenschappen
Het gas in het Groningen veld bevindt zich in de Boven Rotliegend groep van begin Perm ouderdom (Figuur 1). Een doorsnede van het gehele reservoir is gegeven in Figuur 2. De diepte van het reservoir ligt tussen de 2.600 en 3.200 meter diepte. De totale dikte van het Rotliegend varieert van ~100 m in het zuid-zuidoosten tot ~300 m in het noord-noordwesten van het Groningen veld. Van oost naar west is de dikte van het Rotliegend relatief uniform. Het Boven Rotliegend is onderverdeeld in de Slochteren Formatie (reservoir gesteente) en de Silverpit Formatie (niet reservoir gesteente). De Slochteren Formatie wordt gekenmerkt door een combinatie van conglomeraat en grofkorrelige zandsteenlagen afgezet in puinwaaiers en in vlechtende riviersystemen, afgewisseld door fluviatiele zandsteenlagen met een medium korrelgrootte afgezet in een woestijnvlakte. Boven de Slochteren Formatie zijn het Ten Boer Laagpakket en het Ameland Laagpakket afgezet. De Ameland kleisteen is alleen aanwezig in het noordelijk deel van het veld, waar het de Slochteren Formatie opdeelt in de Boven en Onder Slochteren Formatie en kan optreden als een stromingsbarrière. Beide laagpakketten zijn afgezet in het Zuidelijk Perm Bekken waar zich destijds een woestijnmeer bevond. Het gas is gemigreerd vanuit koollagen afkomstig uit het onderliggende Carboongesteente. De ondoorlaatbare zout- en anhydrietlagen van de Zechstein Groep vormen de afsluitende laag die het gas in het Rotliegend reservoirgesteente houdt.
Figuur 1 Structuurkaart van het Groningen gasveld. De diepte contourlijnen representeren respectievelijk de bovenkant van de Slochteren Formatie (links) en de bovenkant van het Rotliegend (rechts)
Structurele setting
Het gas-water contact in het Groningen veld varieert tussen de 2971 en 3016 meter diepte onder NAP. De diepte van het gas-water contact neemt toe van het noordoosten tot het zuidwesten. In het Groningen veld bevinden zich meerdere breuksystemen die het veld onderverdelen in een groot aantal verschillende breukblokken. De meeste van deze breuksystemen hebben een oost-west of een noordnoordwest-zuidzuidoost oriëntatie en kunnen een verzet hebben tot 200 meter. Over het algemeen wordt de permeabiliteit niet beïnvloed door de aanwezige breuken in het veld. Het Groningen veld wordt hoofdzakelijk begrensd door breuken en op een beperkt aantal plaatsen is er sprake van een ‘dip closure’.
Figuur 2 Geologische doorsnede van het Groningen gasveld.
Productie
De gasproductie in Groningen is gestart in 1963. De initiële reservoirdruk was 347 bar, maar door de gaswinning is deze afgenomen tot ongeveer 55 bar in het zuidelijk deel van het gasveld (status begin 2022).
Sinds 2014 wordt in verband met de toegenomen geïnduceerde seismiciteit de omvang van de winning uit het Groningen gasveld bepaald per besluit van de Minister van Economische Zaken over het winningsplan Groningen. Voor het gasjaar 2015-2016 gold een maximum van 27 miljard Nm3. Dit is inmiddels afgenomen tot 4,6 miljard Nm3 (gemiddelde temperatuur) voor het gasjaar 2021-2022. Nieuwsberichten omtrent de besluitvorming worden eveneens op de website van de Rijksoverheid gepubliceerd. Gegevens over de productie uit Groningen zijn te vinden op het Dashboard Groningen, Datacenter op NLOG en in het Jaarverslag - Delfstoffen en aardwarmte in Nederland.
Gezien de speciale situatie in het Groningen gasveld zijn de belangrijkste technische rapporten die door TNO in verband met de geïnduceerde aardbevingen zijn opgesteld te vinden onder de tab publieke SDRA Groningen. Ook is hier de door TNO uitgevoerde jaarlijkse risicoberekening te vinden.